hoofdstuk 4. SPEL #1

over een wilde bergbeek en gevaarlijk spel

Water beweegt zonder vooropgezet plan. Het voegt zich naar de bedding - hoe nauwer die wordt, hoe wilder de stroom en het kolken. 

4. Spel

HET BEELD van twee trigrammen: Berg boven, Water beneden. Dat ziet er uit als een wilde bergbeek. Onstuimig, helder, onvoorspelbaar, gevaarlijk. 

Richard Wilhelm vertaalde de titel van dit hoofdstuk als De Jeugddwaasheid. Een ongetemde bergbeek als beeld voor een jeugd vol eigenwijsheid en opstand. Andere I Ching vertalingen gebruiken titels als Jeugd, Onvolwassenheid en Jeugdige Onervarenheid. 

Jeugd en spel zijn elkaars synoniem. Neem je een kind zijn spel af, dan ontzeg je zijn jeugd. En, je hele leven blijven spelen, betekent je jeugd bewaren. Voor dit hoofdstuk kies ik als titel: Spel.

Berg

Water

Wees eerlijk, wat hadden we gemoeten zonder spel? Hoe hadden we zonder te spelen elkaar leren kennen en leren begrijpen? Spel is verbeelding - vandaag ben ik brandweerman, jij dierendokter of toch liever ontdekkingsreiziger? Wie is er Batman en wie is de boef. Kruip in de huid van … en zonder dat je iets anders nodig hebt dan de fantasie, kan het avontuur beginnen!

Met het spel komt humor en met humor de relativering. Durf je te spelen? Er staat je een instant tijdmachine ter beschikking. Terug naar een vroeger of met een reuzensprong naar een tijd die nog komen gaat. Het is allemaal gratis, het is kinderspel. 

Ieder kind kent het prachtige spel van imitatie. Loop en dans als je idool en al kun je nog niet zo goed zingen, dan weet je alvast hoe dat voelt. Vandaag ben je astronaut, morgen win je zomaar een gouden medaille en je mag zelf bepalen waarvoor.

Niet gehinderd door conventies en een benauwd keurslijf onthult het spel een verborgen sluiproute en creëert he olifantenpaadjes. Hoe zouden we zonder spel kunnen ontdekken wat er nog meer mogelijk is? Al denkend zie je de begrenzing, al spelend steeds weer een nieuw begin. 

Het hexagram van Spel is een omkering van dat van het voorgaande hoofdstuk, Begin. Dit maal zijn deze gepaarde hoofdstukken niet elkaars tegenstelling, maar volgen elkaar en vullen elkaar aan. Het is niet nodig het spel te kennen om mee te doen, beginnen volstaat.

In Nederland vind je geen bergbeken, maar niet al te lang gelelden was het Vechtdal een wild en woest gebied. Een rivierloop vol barokke meanders, geflankeerd door heuvels van verstoven zand. Wat verder noord- en zuidwaarts lagen onvriendelijke hoogveen moerassen. De wegen waren schaars - de rivier zelf bood eigenlijk het beste vervoer. Om de rivier over te steken, een enkele brug, verder wat veren en doorwaadbare ondieptes. Hier en daar een herberg met namen als ‘De Hongerige Wolf’ en ‘Het Zwarte Paard. Voor de reiziger die het wilde land had doorkruist en de stad Zwolle naderde, wachtte daar herberg ‘De Vrolijkheid’. Afbeelding uit de Cultuur-historische Atlas van de Vecht.